منظور از چالشهای منابع انسانی، موانع و پیچیدگیهایی است که متخصصان منابع انسانی در مدیریت و توسعه نیروی کار با آن روبهرو می‌شوند. این چالش‌ها از عوامل مختلف داخلی و خارجی نشئت می‌گیرد.
برای مثال در کشور ما، قوانین کار یکی از مهمترین علت‌های خارجی ایجاد چالش است. عوامل خارجی دیگری که باعث بروز چالش در مدیریت منابع انسانی میشود، موارد آشنایی مثل مهاجرت نخبه‌ها، پیشرفت‌های فناوری و… است. با شیوع کرونا در سال ۱۳۹۸ فرهنگ کاری دستخوش تغییرات زیادی شد و دورکاری رواج پیدا کرد.
چالشهای منابع انسانی چیست؟
درباره نقش عوامل داخلی در ایجاد چالشهای منابع انسانی، می‌توان به مدیریت ضعیف کارکنان، کمبود مهارت‌ها، ارتباطات ناکارآمد و… اشاره کرد. هرکدام از این عوامل میتواند باعث ایجاد چالشهای منابع انسانیو بروز تعارضات در سازمان شود. به همین دلیل لازم است سازمانها برای جلوگیری از چنین اتفاقی، برنامه‌ریزی استراتژیک انجام دهند و اقدامات پیشگیرانه و راهحلهای نوآورانه داشته باشند.
داشتن برنامه گسترده و کارآمد برای مدیریت منابع انسانی مدرن، نگرانی‌ها را از بابت جذب استعدادها و توسعه آنها از بین می‌برد. سازمان اطمینان حاصل می‌کند که کارکنان به شکلی فعال و مؤثر حفظ می‌شوند و اهداف تحقق می‌یابد.
انواع چالشهای منابع انسانی و راهحلهای آن
در ادامه تعدادی از مهمترین چالشهای منابع انسانی مدرن را شرح می‌دهیم. همچنین تلاش می‌کنیم با معرفی راهحلهای مختلف به سازمانها در عبور از چالشهای منابع انسانی کمک کنیم.
- جذب استعدادها
در سال‌های اخیر سازمانها با مشکل کمبود نیروی کار با مهارت روبهرو شده‌اند. دانشگاه‌ها نتوانسته‌اند انتظارات بازار کار را برآورده کنند و از طرفی، بر شدت مهاجرت نیروهای نخبه افزوده شده است. این موضوع شرکت‌ها را ملزم کرده که به طور مداوم برای جذب نیروهای مستعد و بامهارت در تکاپو باشند.سازمانها برای مقابله با چالش کمبود استعدادهای برتر می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:
راه‌حل‌ها
- ارتقای برند کارفرمایی: نام برند خود را از طریق کمپین‌های بازاریابی هدفمند برجسته کنید. نشان دهید که فرهنگ و ارزش‌های سازمانی والایی در شرکت جاری است و از این طریق بر جذابیت سازمان برای حضور نیروهای مستعد اضافه کنید.
- توسعه ارتباطات: فرایند جذب نیروی انسانی یک فرایند پیوسته و همیشگی است. از طریق رویدادها و حضور در برنامه‌های مختلف، ارتباطات برون‌سازمانی را تقویت کنید. این کار به آماده‌شدن لیستی از نیروهای بامهارت برای استخدام و همکاری کمک می‌کند.
- شکل‌های گوناگون همکاری: بعضی از داوطلبان به کار از راه دور (ریموت) یا فریلنسری علاقه دارند. تلاش کنید که شرایط این نوع همکاری را ایجاد کنید تا از وجود همه استعدادها در سازمان خود بهره ببرید.
- توسعه مهارت‌ها: بسیاری از سازمانها با سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان فعلی می‌توانند نیازهای منابع انسانی را در موضوع جذب برطرف کنند.
- استفاده از نرم افزار جذب و استخدام: برای مدیریت تقاضای کارجویان و رصد کردن بهتر فرایند داده محور استخدام
- مدیریت تغییر
همان‌طور که می‌دانیم، دنیا به‌سرعت در حال تغییر است و کارکنان امروز تفاوت‌های زیادی با کارکنان دیروز دارند. منابع انسانی مدرن باید برای مدیریت کارکنان در موضوعاتی مثل تغییر شرایط کار، آموزش و… برنامه داشته باشند. اگر کارکنان فرایند تغییر را به‌خوبی طی نکنند دچار مشکلاتی نظیر کاهش رضایت از کار، افسردگی، فرسودگی شغلی و… می‌شوند.
راه‌حل‌ها
برای اینکه منابع انسانی مدرن چالشهای تغییر را باموفقیت پشت سر بگذارد، میتواند از راهحلهای زیر استفاده کند:
- ارتباطات شفاف: منابع انسانی باید دلایل تغییر، مزیت‌های آن و نحوه هم‌سویی تغییر با چشم‌انداز و اهداف سازمان را برای کارکنان تشریح کند.
- رهبران همراه: برای ایجاد تغییرات در سازمان، رهبران باید حضور فعال و مؤثری داشته باشند. آنها در جلب‌اعتماد کارکنان و هرچه بهتر اجراشدن فرایند تغییر نقش مهمی ایفا می‌کنند.
- مشارکت کارکنان: برای ایجاد هر تغییری در سازمان، کارکنان بخشی از راه‌حل هستند.تسهیل ارتباطات سازمانی با استفاده از نرم افزار پیام رسان سازمانی یا نظرسنجی از آنها، رسیدگی به نگرانی‌هایشان و دریافت بازخورد و جلب مشارکتشان، تغییر به نحو احسن انجام خواهد شد.
- آموزش و توسعه: سازمان برای ایجاد تغییر باید از بستر مناسبی برای آموزش و توسعه کارکنان بهره ببرد. متخصص‌های منابع انسانی باید شکاف‌های مهارتی را شناسایی کنند و برای رفع آن برنامه آموزشی تدوین کنند.
- سرمایه‌گذاری در فناوری: ابزارهای مختلفی وجود دارد که استفاده از آنها فرایند تغییر را آسان می‌کند. این ابزارها مجهز به راهنماها و منابع آموزشی هستند و در مواقع لزوم به کارکنان در تصمیم‌گیری کمک می‌کنند.
- آموزش و ارتقای مهارت‌ها
تحولات زیادی در دنیای علم و فناوری رخ داده و چاره‌ای به جز ارتقای مهارت‌ها مطابق با نیاز روز نیست. به همین دلیل، منابع انسانی مدرن باید برای شناسایی و رفع ضعف‌ها و شکاف‌های آموزشی برنامه داشته باشد. چنین راهبردی از هدررفتن منابع سازمان برای شناسایی و جذب استعدادهای خارجی جلوگیری می‌کند.
این رویکرد، کارکنان را برای پذیرفتن نقش‌های پیچیده‌تر در سازمان آماده می‌کند. همچنین فرهنگ یادگیری مستمر را در سازمان تقویت می‌کند و کارکنان انگیزه و تعهد بیشتری برای ادامه همکاری پیدا می‌کنند.
راه‌حل‌ها
با استفاده از راهکارهای زیر، سازمان تا حدود زیادی مطمئن میشود که در موضوع آموزش و مهارت کارکنان دچار چالش نمی‌شود:
سنجش مهارت‌ها: با شناسایی ضعف‌ها و کمبودهای موجود، سازمان میتواند برای مهارت‌آموزی و ارتقای دانش کارکنان برنامه‌ریزی کند.
مسیرهای یادگیری شخصی‌سازی شده: منابع انسانی مدرن با ارائه مسیرهای یادگیری شخصی‌سازی شده متناسب با نیاز هر فرد، کارکنان را به توسعه مهارت‌ها تشویق می‌کند.
برنامه‌های جابه‌جایی داخلی: یکی از برنامه‌ها و استراتژی‌های سازمانی میتواند جابه‌جایی دوره‌ای نقش‌ها و مسئولیت‌ها باشد. کارکنان ذیل اجرای این برنامه بر دانش و مهارت خود اضافه می‌کنند و درعین‌حال به رضایت بیشتری از شغل خود می‌رسند. برنامه‌های جابه‌جایی همچنین فرهنگ همکاری و تعامل را در سازمان تقویت می‌کند.
- مدیریت تفاوت‌ها، عدالت و مشارکت (DEI)
یکی از مهمترین چالشهای منابع انسانی مدرن به‌ویژه در سازمان‌های بزرگ، مدیریت تفاوت‌ها، عدالت و مشارکت است. در سازمان‌های چندملیتی، کارکنان از فرهنگ‌ها و جغرافیاهای مختلفی می‌آیند که مدیریت این موضوع میتواند به یک چالش بزرگ تبدیل شود.بااین‌حال، نباید تأثیر این چالش را در سازمان‌های کوچک‌تر نادیده بگیریم.
کارکنان انتظار دارند که سازمان موضع دقیق و شفافی در برابر مسائل DEI داشته باشد. اگر منابع انسانی درباره این مسئله ضعیف عمل کند، ممکن است استعدادهای مهمی را از دست بدهد یا از جذب نیروهای متبحر ناتوان بماند.
راه‌حل‌ها
برای اینکه سازمان در مدیریت تفاوت‌ها، عدالت و مشارکت موفق عمل کند، راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌کنیم:
- آموزش: منابع انسانی با اجرای برنامه‌های آموزشی میتواند آگاهی را درباره تفاوت‌ها، عدالت و مشارکت افزایش دهد. بدین ترتیب فرهنگ سازمانی ارتقا پیدا می‌کند و همدلی و تفاهم بین گروه‌های مختلف افزایش می‌یابد.
- خط‌مشی‌ها: سازمان در موضوع تفاوت، عدالت و مشارکت باید آمادگی تغییر سیاست‌ها و خط‌مشی‌های را داشته باشد.
- شیوه‌های مختلف استخدام: اگر در جذب و استخدام نیروی انسانی، نشانه‌های تبعیض دیده میشود، از روش‌های مختلف استخدام استفاده کنید. استفاده از مصاحبه‌های متنوع با حضور افراد مختلف، حذف سؤالات جهت‌دار و… در این زمینه راهگشاست.
- توسعه رهبری: توسعه دانش و مهارت رهبران در زمینه‌هایی مانند مهارت‌های بین‌فردی، گوش‌دادن فعال، همدلی و… بسیار مفید است. آنها می‌آموزند که به دغدغه‌های مهم کارکنان در زمینه تفاوت، عدالت و مشارکت بیشتر توجه کنند.
- گروه‌های کارکنان (ERGs): این گروه‌ها که به‌صورت داوطلبانه و بر اساس علایق و اهداف مشترک توسط کارکنان ساخته می‌شوند به ترویج فرهنگ تنوع، برابری و شمول کمک می‌کنند. آنها اهرم مؤثر و قدرتمندی برای منابع انسانی مدرن هستند.
- اقدامات هدفمند: سازمان با انجام اقدامات هدفمند در بعضی مناطق میتواند به مدیریت بهتر DEI کمک کند. گاهی این اقدام میتواند جذب نیرو برای افزایش تنوع نیروی کار باشد و گاهی، اجرای برنامه‌های بزرگ و سراسری.
- حفظ کارکنان
خروج نیروهای آموزش‌دیده و بامهارت از سازمان اتفاق خوشایندی نیست. هزینه جایگزینی آنها با نیروهای خارج از سازمان بسیار سنگین و سرسام‌آور است. از طرفی، هر کارمند آموزش‌دیده با خروج از سازمان بخشی از دانش سازمانی را با خود می‌برد و بر فرهنگ شرکت تأثیر منفی می‌گذارد.
به همین دلیل، تلاش برای حفظ کارکنان بامهارت اهمیت زیادی دارد. منابع انسانی باید با اجرای برنامه‌ها و استراتژی‌های مختلف، حضور بلندمدت آنها را در سازمان میسر کند.
راه‌حل‌ها
اقداماتی که منابع انسانی مدرن میتواند برای تداوم حضور کارکنان در سازمان انجام دهد، عبارت‌اند از:
- تنوع در شکل همکاری: امروزه در بین کارکنان تمایل زیادی به کار در خانه و کار ترکیبی (هیبریدی) ایجاد شده است. اگر منابع انسانی بتواند بستر این نوع همکاری‌ها را ایجاد کند، رضایت شغلی و حفظ شغل در سازمان افزایش می‌یابد.
- تجربه شخصی‌سازی‌شده: برنامه‌های توسعه شغلی، مزایا و پاداش‌های شخصی‌سازی شده احساس تعلق و وفاداری به شرکت را در بین کارکنان تقویت می‌کند.
- فرهنگ سازمانی: فرهنگی که به شفافیت ارتباطات و بازخورد کارکنان بها می‌دهد، انگیزه‌ها برای حفظ شغل را تقویت می‌کند.
- آموزش مستمر: آموزش و توسعه مستمر کارکنان، انگیزه آنها را برای ماندن و پیشرفت شغلی افزایش می‌دهد.
- حمایت از سلامت روان: منابع انسانی با اجرای برنامه‌های سلامت روان به نیروها کمک می‌کند بین کار و زندگی تعادل ایجاد کنند. این اقدام از میزان استرس‌ها و فرسودگی شغلی می‌کاهد و نرخ ماندگاری در شرکت را افزایش می‌دهد.
- توسعه رهبری
سازمانها معمولاً به توسعه مهارت رهبران خود به اندازه کافی توجه نمی‌کنند. باید بدانیم رهبران نیز مانند سایر کارکنان به آموزش مداوم احتیاج دارند. آنها باید در حوزه‌های تخصصی مربوط به خود تقویت شوند.
اگر به این نیاز توجهی نشود، احتمال بروز مشکلاتی نظیر تعارض میان مدیران و کارکنان افزایش می‌یابد. اختلاف‌نظرها در محیط کار زیاد میشود و بعضی از کارکنان به دلیل شرایط نامطلوب کار را ترک می‌کنند. این موضوع بر روحیه کارکنان، رضایت آنها و اهداف سازمان نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
راه‌حل‌ها
منابع انسانی برای مقابله با چالش توسعه رهبری میتواند از راهحلهای زیر استفاده کند:
- برنامه‌های سفارشی‌سازی شده: طراحی برنامه‌هایی که نیازهای خاص مدیران را هدف قرار می‌دهد، یکی از روش‌های مقابله با چالش توسعه رهبری است. این برنامه‌ها شامل ترکیبی از آموزش‌های رسمی، مشاوره، فرصت‌های یادگیری تجربی و… میشود.
- تقویت فرهنگ یادگیری مستمر: ایجاد فرهنگ سازمانی که بر یادگیری و توسعه مستمر تأکید دارد برای رهبران بسیار انگیزه‌بخش است.
- راهنمایی‌های بین‌نسلی: اجرای برنامه‌هایی که در آن تجربه‌ها، دانش و دیدگاه‌های نسل‌های مختلف نیروی کار منتقل میشود، بسیار تأثیرگذار است. رهبران سازمانی می‌توانند از این برنامه‌ها برای ارتقا دانش و بینش خود استفاده کنند.
- تصمیم‌گیری مبتنی بر داده
در منابع انسانی مدرن، تصمیم‌گیری مبتنی بر داده اهمیت فراوانی دارد. سازمانها برای حفظ توان رقابتی خود، تقویت عملکرد و مشارکت کارکنان باید از تحلیل‌های داده‌محور استفاده کنند. با این حال رسیدن به این هدف کار ساده‌ای نیست و احتمال بروز چالش وجود دارد.
راه‌حل‌ها
منابع انسانی برای اینکه از میزان چالش‌ها در تصمیم‌گیری داده‌محور بکاهد، راهحلهای زیر را پیش رو دارد:
- سرمایه‌گذاری در فناوری: استفاده از سیستم‌های اطلاعات منابع انسانی یکپارچه (HRIS) و ابزارهای دیگر، کیفیت داده‌ها را افزایش می‌دهد. در نتیجه، تصمیم‌گیری‌های داده‌محور منابع انسانی با دقت بیشتری انجام خواهد شد.
- توسعه و ارتقای تیم‌های منابع انسانی: با توسعه سواد متخصصان منابع انسانی و تقویت همکاری بین تیم‌ها، هم‌افزایی خوبی در بخش‌های مختلف صورت می‌گیرد. بدین ترتیب، بررسی‌ها و تحلیل‌های داده‌محور منابع انسانی با موفقیت بیشتری انجام خواهد شد.
- قوانین و مقررات
پیچیدگی‌ها و الزامات قانونی محیط‌های کاری در حال گسترش و تکامل است. قوانین محلی، ملی و بین‌المللی تأثیر وسیعی بر شیوه‌های استخدام، اصول حفاظت از داده و… گذاشته‌اند. این قوانین و مقررات پویا هستند. منابع انسانی مدرن ضمن آگاه بودن از آخرین تغییرات قوانین، باید از انطباق فعالیت‌های سازمان با دستورالعمل‌ها مطمئن شود.
راه‌حل‌ها
سازمانها برای مقابله با چالشهای قوانین و مقررات، میتواند از راهکارهای زیر در بخش منابع انسانی استفاده کند:
- زیرساخت قوی: داشتن تیمی که بر تغییرات قوانین و تأثیرات آن بر سازمان نظارت می‌کند از دغدغه‌های منابع انسانی در این بخش می‌کاهد. این تیم به‌عنوان راهنما عمل می‌کند و از انطباق عملکرد کارکنان با قوانین مطمئن میشود.
- استفاده از فناوری‌ها: فناوری‌ها می‌توانند آخرین تغییرات مربوط به قوانین را ردگیری کنند و به منابع انسانی در اجرای هرچه بهتر آنها کمک کنند.
- آموزش مستمر: اجرای برنامه‌های مستمر آموزشی و اطلاع‌رسانی درباره آخرین تغییرات قوانین از بسیاری از چالشهای مربوط به این حوزه می‌کاهد.
- مکانیزم‌های حسابرسی و گزارش‌دهی: منابع انسانی میتواند سازوکارهایی طراحی و اجرا کند که اجرای قوانین در سازمان را تضمین می‌کند. این شامل راه‌اندازی کانال‌هایی برای گزارش نگرانی‌ها و تخلفات به‌صورت ایمن و ناشناس میشود.
- روابط عمومی منفی
این روزها کارکنان درباره تجارب منفی خود در محیط‌های کاری راحت‌تر صحبت می‌کنند. لینکدین و ایکس (توییتر سابق) پر شده از تجربه‌های ناموفق مربوط به عقب افتادن حقوق، زورگویی‌ها و بی‌انصافی‌های کارفرما و… .
معمولاً کاربران درباره راستی یا دروغ بودن تجربه‌های منفی منتشرشده تحقیق نمی‌کنند و به زمینه بروز آنها توجهی ندارند. این موضوع میتواند تأثیر منفی نامطلوبی بر برند کارفرمایی بگذارد و منابع انسانی را با چالشهای زیادی روبهرو کند.
راه‌حل‌ها
راهحلهایی که منابع انسانی میتواند برای مقابله با چالش روابط عمومی منفی استفاده کند، عبارت‌اند از:
- اطمینان از انتقال ارزش‌های شرکت در پیام‌های منابع انسانی: مشارکت منابع انسانی در ایجاد پیام‌هایی که فرهنگ، ارزش و تعهدات شرکت را منعکس می‌کند، اهمیت زیادی دارد. این شامل مدیریت برند، بیان مسئولیت اجتماعی سازمان و برقراری ارتباطات قوی برون‌سازمانی میشود.
- هم‌سویی منابع انسانی و روابط‌عمومی: برای مقابله با چالشهای روابط‌عمومی منفی، بهتر است منابع انسانی و روابط‌عمومی با هم مشارکت کنند. این تلاش مشترک به جذب استعدادهای برتر و افزایش وفاداری و اعتماد کارکنان منجر میشود.
ATS و پیامرسان سازمانی دو ابزار ارزشمند برای مقابله با چالشهای منابع انسانی
نتیجه
در این مقاله، چالشهای منابع انسانی مدرن را تعریف کردیم و انواع آن را برشمردیم. هر کدام از این چالشهای منابع انسانی، اگر پاسخ مناسبی از سوی منابع انسانی و دیگر ارکان سازمان دریافت نکنند به یک بحران بزرگ برای سازمان تبدیل می‌شوند.
به همین دلیل استفاده از انواع روش‌ها و ابزارها نظیر نرمافزار جذب و استخدام و پیام رسان درون سازمانی تودی در شرکت‌ها ضروری است. برای دریافت نسخه دموی رایگان نرم افزار ATS و پیامرسان تودی با همکاران ما تماس بگیرید.
پرسش‌های متداول:پرسش‌های متداول:
