امروزه سبک زندگی پر استرس گریبان افراد زیادی را گرفته است و باعث تنش‌ها و بیماری‌های زیادی شده است. یکی از مهمترین این استرس‌ها، استرس در محیط کار است که می‌تواند روی عملکرد افراد و حتی طول عمر آن‌ها تاثیر داشته باشد. به همین دلیل و با توجه به اهمیت مدیریت استرس در سازمان، امروزه راهکارهای متنوعی برای بهبود این مشکل وجود دارد.
در این مقاله سعی کردیم تا علاوه بر پرداختن به دلایل ایجاد استرس شغلی و عوامل استرس زا در محیط کار، عوامل کاهش دهنده و یا افزایش دهنده فشار شغلی را هم برای شما توضیح دهیم.
فشار شغلی چیست؟
فشار شغلی یا (Job pressure) درحال حاضر به یکی از مهمترین مسائل روز دنیا در رابطه با شرایط کاری تبدیل شده است. استرس‌های شغلی تحت عنوان‌های مختلفی تعریف می‌شود؛ اما جامع‌ترین تعریف بسته به شرایط و توانایی‌های فرد توضیح داده می‌شود.
معمولا استرس سازمانی یا (Organizational Stress) در ادامه احساس ناتوانی در فرد به‌وجود می‌آید. اینکه کارمند شما احساس کند که خواسته‌های شما از او بیش از حد توان، دانش و یا تجربه اوست، می‌تواند باعث ایجاد فشار روانی در محیط کار بشود. استرس‌های شغلی در محیط کار علاوه بر اینکه برای شخص مضر است، روی کیفیت کاری سازمان شما هم در دراز مدت اثر خواهد داشت.
به همین منظور ابتدا شناخت عوامل ایجاد کننده فشار روانی در محیط کار و سپس آموزش مدیریت استرس در سازمان (Stress Management) برای کنترل بهتر استرس‌های شغلی، از اهمیت زیادی برخوردار است و شایسته است که کارمندان و مدیران نسبت به یادگیری و به کار بستن این ترفندها توجه کافی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با ویژگی های نرم افزار منابع انسانی ats تودی
چرا در محیط کار دچار استرس می‌شویم؟ مهمترین عوامل استرس زا در محیط کار
استرس محیط کار خود به چند بخش تقسیم بندی می‌شود. در این قسمت به انواع استرس شغلی خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای رفع آن‌ها را ارائه می‌دهیم. توجه کنید که شناخت این عوامل می‌تواند به بهبود سریع‌تر استرس محیط کار، کمک کند. اگر بتوانید استرس خود را در یکی از معیارهایی که در ادامه توضیح می‌دهیم بگنجانید، قطعا مقابله با آن برای شما راحت‌‌تر خواهد بود. 10 مورد از شایع‌ترین سر فصل‌های استرس کاری موارد زیر هستند که در ادامه توضیح خواهیم داد.
محیط استرس زا
یکی از مهمترین مواردی که باعث ایجاد استرس در کار می‌شوند، تاثیر محیط بر افراد است. تاثیر محیط خود عوامل گوناگونی را در بر می‌گیرد که مجال توضیح همگی آن‌ها در این قسمت وجود ندارد؛ اما گاهی محیط و دیزاین مجموعه بسیار خشک و رسمی است به طوری که افراد پس از ورود به آن افراد به صورت ناخودآگاه احساس اضطراب خواهند داشت. درواقع این نوع استرس بیشتر بخاطر می‌تواند باعث راحت نبودن افراد در محیط کاری بشود. نبود احساس راحتی نسبی در محیط کار، در مدت زمان طولانی روی سیستم ایمنی بدن افراد تاثیر منفی می‌گذارد؛ چرا که افراد زمان زیادی را در محیط کاری سپری می‌کنند. صمیمی نبودن افراد با یکدیگر هم یکی دیگر از موارد فشار روانی در محیط کار است.
برای مقابله با این موارد ابتدا سعی کنید حتما مقداری گل و گیاه سبز در فضای کاری خود بگنجانید. رنگ سبز گیاهان می‌تواند کاهنده job pressure باشد. همچنین کارهای دیگری مثل سرو دمنوش های گیاهی آرامش بخش و… هم به تناسب محیط کاری می‌تواند مفید باشد. طبق تحقیقات ایجاد یک دایره روابط صمیمی بین افراد علاوه بر کاهش استرس کار، روی افزایش راندمان کاری هم تاثیر چشمگیری خواهد داشت. شما می‌توانید به عنوان یک مدیر یا کارمند در صمیمی شدن جو موثر باشید و روحیه کار تیمی را در سازمان افزایش دهید.
ایدهآل گرایی و کار بیش از حد
یکی دیگر از استرس‌های شغلی ک بشدت بین افراد مختلف شایع است، ایده‌آل‌گرایی است. ایده‌ال گرایی هم می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد. مثلا شما دوست دارید برای اثبات لیاقت‌های خودتان به رئیس، بیش از اندازه کار کنید. این فاکتور توسط محیط، مدیر و… به شما تحویل نمی‌شود؛ بلکه این خودتان هستید که با تفکر اشتباه باعث بوجود آمدن استرس در محیط کار خودتان می‌شوید.
مثال دیگر ایدهآل گرایی می‌تواند به رقابت داشتن بین شما و کارمند دیگر، تلاش زیاد برای گرفتن ترفیع، حقوق بیشتر و… باشد. در هر صورت اثرات منفی استرس در محیط کار به واسطه ایدهآل گرایی و‌کار بیش از اندازه گریبان شما را خواهد گرفت. یکی از راهکارهای کنترل استرس در محیط کار، آن هم در شرایطی که شما از خودتان انتظار بی‌نقص بودن دارید، استفاده از تعطیلات است. تعطیلات برای استراحت است و سعی کنید مطلقا در این زمان به انجام اضافه کاری و یا حتی فکر کردن درمورد مسائل کاری نپردازید. تعطیلات می‌تواند روزهای به خصوصی در تقویم و یا زمان استراحت بین چند ساعت کار باشد.
ضرب الاجل غیر منطقی
از انواع استرس شغلی ضرب الاجل غیر منطقی است که باعث ایجاد استرس سازمانی یا Organizational Stress می‌شود. همانطور که اشاره کردیم استرس شغلی می‌تواند توسط عوامل درونی و یا بیرونی بوجود بیاید. این مورد هم از عوامل خارجی باعث ایجاد استرس در محیط کار است. منظور از ضرب الاجل غیر منطقی تعیین زمانی خارج از حد توان برای تحویل کارها و پروژه‌ها است. این مورد می‌تواند از عجله مدیر شما و یا اطلاع نداشته درمورد زمان منطقی انجام کارها باشد. استرس در کار خصوصا اگر بابت نبودن وقت باشد، می‌تواند روی کیفیت خروجی کار شما تاثیرات منفی داشته باشد. برای حل این مدل فشار شغلی، می‌توانید به مدیریت مراجعه کرده و با اون صحبت کنید. همچنین می‌توانید فردی که نسبت به مدیر شما اطلاع بیشتری از پروسه انجام کار دارد را با خود همراه کنید تا با رییس صحبت کند.
شایعات و برخوردها
مناقشات و شایعات در محیط کاری یکی دیگر از انواع استرس شغلی هستند. فراموش نکنید که استرس کاری یا Work Stress تنها از طرف شما یا رییس اعمال نمی‌شود. عوامل ایجاد اصطکاک و کنش‌های منفی بین شما با دیگر اعضای سازمان هم می‌تواند اثرات منفی استرس در محیط کار را تشدید کند. شایعات می‌تواند در مورد مسائل کاری و غیرکاری یک فرد یا گروهی از کارکنان باشد. در هر صورت اکثر این شایعات باعث استرس کاری هستند و آرامش افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
مدیریت استرس در سازمان نیازمند رعایت چند فاکتور است. مثلا شما می‌توانید با بی توجهی و حتی توضیح دادن درمورد سوء تفاهمات مسائل را به سمتی پیش ببرید که استرس کاری متوجه شما نباشد و یا حداقل مقدار فشار شغلی برای شما کاهش پیدا کند.
مصاحبه کاری
مهم نیست که سطح مهارت و تجربه شما چقدر باشد. تحقیقات ثابت کرده‌اند که بیش از هشتاد درصد مردم مصاحبه‌های کاری را یکی از عوامل استرس زا در محیط کار قلمداد می‌کنند. به صورت کلی چند عامل باعث ایجاد اضطراب در زمان مصاحبه کاری می‌شوند. یکی از دلایل این است که هزینه‌های شما بالا است و به دنبال شغل مناسب می‌گردید و نیاز مبرمی دارید تا استخدام شوید. نگرانی و استرس شغلی از بابت پذیرفته شدن سطح دانش، تجربه و کار شما می‌تواند دیگر عامل باشد. همچنین قرار گرفتن در محیط جدید و تحت بررسی قرار گرفتن به توسط چند نفر که احتمالا تجربه بیشتری نسبت به شما در کار دارند، می‌تواند استرس محیط کار را برای شما افزایش دهد.
راهکارهای مدیریت استرس در محیط کار، به تناسب شخصیت و شرایط شما می‌توانند مفید باشند. ابتدا باید بپذیرید که داشتن کمی استرس در این شرایط طبیعی است. خود واقعی‌تان را بپذیرید و بروز دهید. اگر اتفاق غیر مترقبه و ناخوشایندی پیش از مصاحبه افتاد، سعی کنید مثل کاراکتر نقش اول فیلم ” در جستجوی خوشبختی”، آن را در جهت پیشبرد اهدافتان مدیریت کنید.
مواجهه با دیگران
از جمله اثرات منفی استرس در محیط کار، اضطراب هنگام مواجهه با دیگران و ارتباطات ضعیف است. استرسی که ناشی از این شرایط ایجاد می‌شود داخلی است. یکی از عواملی که هنگام روبه‌رو شدن با دیگران تنش زا است، کمبود عزت نفس و اعتماد بنفس است.
گاهی ارتباط برقرار کردن برای شما سخت است که باید سعی کنید با استفاده از تکنیک‌های ارتباط گیری به دیگران، این شرایط را بهبود ببخشید؛ چرا که توانایی صحبت کردن و ارتباط برقرار کردن با دیگران یکی از مهمترین ابزارهای کاهنده استرس در کار است. مثلا هنگامی که ضرب الاجل غیر منطقی برای شما تعیین می‌شود، یکی از راه‌عای مدیریت استرس در محیط کار این است که با رییس گفت و گو کنید.
گفتم استرس شغلی در این زمینه می‌تواند ناشی از کمبود اعتماد بنفس باشد. هنگامی که شما از اعتماد بنفس کافی برخوردار نباشید، در مواجهه با دیگران ممکن است دچار استرس و خود کم بینی شوید. یکی از راه‌های کنترل استرس در محیط کار افزایش اعتماد بنفس با استفاده از تکنیک‌های ترمیم اعتماد بنفس و دیدن ویدیوها، شرکت در کلاس‌ها و کارگاه‌های اعتماد بنفس است.
شغل جدید
استرس‌های شغلی در برخی شرایط برخاسته از وضعیت موجود است. هنگامی که شما به تازگی آغاز به کار می‌کند و اصطلاحا شغل جدید اختیار می‌کنید، به علت تثبیت نبودن شرایط، ممکن است دچار job pressure شوید. تثبیت نبودن شرایط شامل موارد مختلفی است.
آزمایشی کار کردن شما، اضطراب بابت تسویه حقوق، قرار گرفتن در محیط جدید با همکاران و رییس جدید، ایراد گرفتن به کار شما توسط کارمندان رده بالاتر، استرس روز اول کاری و…. همه و همه از جمله عوامل استرس زا در محیط کار هستند که عملکرد شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
ابتدا باید بپذیرید که استرس کار در این شرایط طبیعی است و شما اولین نفری نیستید که چنین شرایطی را تجربه می‌کنید. توجه به جزئیات و اجرای درخواست رئیس هم می‌تواند یکی از راه‌های مدیریت استرس در محیط کار باشد.
فرسودگی شغلی
یکی دیگر از انواع استرس شغلی، مربوط به شرایط فرسودگی در محیط کار است. تعریف استرس در کار و فرسودگی شغلی رابطه نزدیکی با تعریف Organizational Stress دارد. هرگونه شرایطی که شما حس کنید از توانایی شما بیشتر است، می‌تواند باعث فشار شغلی بیش از اندازه شود. این شرایط سخت می‌تواند فیزیکی، ذهنی و…. باشد. یکی از نشانه‌های فرسودگی شغلی محول کردن کارهای بیشتر اندازه به شما است.
این مورد همانطور که از نام آن پیداست، می‌تواند انرژی شما را در طور زمان تحلیل ببرد و باعث ایجاد مشکلات مختلف روانی، سلامتی و… شود. برای مدیریت استرس در سازمان باید سعی کنید تعامل دوستانه ای با مدیر خود برقرار کنید و شرایط را برای او توضیح دهید تا در وضعیت کاری شما تغییر ایجاد کند.
فشار زیاد
فشار زیاد معرف شرایط پر استرسی است که معمولا پیش از یک رویداد ایجاد می‌شود. مثلا اگر مسئول برگزاری همایش هستید و باید میزبان میهمانان خاصی باشید، یا زمان کمی برای تحویل به موقع یک پروژه دارید و یا نماینده شرکت برای پیشبرد یک مناقصه مهم هستید، احتمالا فشار زیادی را متحمل شده‌اید.
اگر نشانه‌هایی مثل تپش قلب، بی‌خوابی، تعریق زیاد، گرفتگی عضلات و… دارید احتمالا دچار استرس شغلی از نوع فشار حاد شده‌اید. ابتدا باید بدانید که این نوع استرس گذرا است و به زودی شرایط شما ثابت می‌شود. پس سعی کنید از لحاظ ذهنی آرامش خود را حفظ کنید. این نوع استرس سازمانی تا حدی طبیعی است و پس از انجام وظایف محوله، از بین می‌رود.
مدیریت استرس در محیط کار آن هم زمانی که وظیفه مهمی بر دوش شما است، ممکن است کار سختی باشد اما می‌توانید با گوش دادن موسیقی، تنفس عمیق، مدیتیشن، دوش آب سرد، استراحت کوتاه و… کمی شرایط را برای خود هموار کنید.
ترس
ترسیدن یکی از عمده دلایل استرس شغلی در موارد مختلف است. ممکن است خود شما متوجه ترس‌تان نباشید؛ اما با فکر کردن به ریشه فشار شغلی مورد نظر که باعث استرس شما شده، می‌توانید بفهمید که ترس از رئیس، ترس از نداشتن تجربه کافی، تر است مسخره شدن توسط دیگران و…. می‌توانند باعث ایجاد استرس محیط کار باشند.
برای پشت سر گذاشتن استرس کار در این شرایط ابتدا باید سعی کنید ریشه ترس خود را پیدا کنید. می‌توانید برای اینکار از یک مشاور و روانشناس هم‌کمک بگیرید. استرس در کار می‌تواند بخاطر یک خاطره تلخ کودکی و یا هر دلیل دیگری باشد. پس از پیدا کردن ریشه استرس کاری، می‌توانید در صدد رفع آن اقدام کنید.
تبعیض در محیط کار
یکی از عوامل بوجود آمدن استرس، تبعیض در محیط کار است. مفاهیم زیادی در این رابطه مطرح می‌شوند. در بدترین شرایط ممکن است شما استرس کار جدید را در قالب تحمل تبعیض بین خودتان و دیگر کارمندان احساس کنید. در این شرایط ابتدا باید سعی کنید عصبانیت خود را کنترل کنید. تبعیض در محیط کار می‌تواند باعث کنش‌های ناخوشایندی مثل پرخاشگری، زد و خورد، تجاوز و… بشود.
اگر شما فردی هستید که حس می‌کنید در دچار تبعیض در محیط کار شده‌اید، ابتدا مطمئن شوید که برداشت شما صحیح است و ناشی از یک سوء تفاهم نیست. سپس با انجام راهکارهای زیر سعی کنید شرایط را برای خودتان هموار کنید. فراموش نکنید که ممکن است این راه حل‌ها کلیشه‌ای بنظر برسند و پیاده کردن آن‌ها سخت باشد؛ اما مطمئن باشید که انجام این راهکارها بهتر از تحمل احساس خشم و اضطراب ناشی از تبعیض در محیط کار است. مخصوصا اگر یک کارمند تازه وارد هستید، توصیه می‌کنیم فاکتورهای زیر را رعایت کنید.
مطالعه بیشتر: نسل زد چه کسانی هستند؟ | بررسی مهمترین چالش های مدیریت نسل z
دلایل استرس در محیط کار و راهکارهای مقابله با آن
همانطور که اشاره کردیم، دلایل استرس در کار می‌تواند متفاوت باشند. برای کاهش فشار روانی در محیط کار ابتدا باید تشخیص دهید که استرس شما از کدام یک از انواع استرس شغلی است. شما می‌تواند بسته به عوامل استرس زا در محیط کار، راه حل مناسبی را اختیار کنید؛ اما به صورت کلی موارد زیر برای مدیریت استرس در سازمان پیشنهاد می‌شوند:
صحبت با روانشناس شما می‌توانید برای طیف وسیعی از موارد فشار روانی در محیط کار با یک روانشناس خوب صحبت کنید. در صورت دریافت مشاوره درست، قطعا روانشناس می‌تواند در مدیریت استرس در محیط کار به شما کمک کند.
دمنوش‌های گیاهی یکی از راه‌های کنترل استرس در محیط کار دمنوش‌های‌گیاهی هستند که به تعدیل هورمون‌ها و نوروترانسمیترهای شیمیایی دستگاه عصبی کمک می‌کنند. از جمله گیاهان آرامش بخش می‌توان به: مریم گلی، نعنا فلفلی، چای گزنه، به، دارچین، آویشن، هل و زعفران اشاره کرد.
صحبت با افراد مشورت کردن و کمک خواستن از افراد دیگر در صورتی که سنجیده باشد و باعث بدتر شدن شرایط نشود، می‌تواند باعث کاهش استرس در محیط کار شود.
افزایش عزت نفس خیلی از دلایل ایجاد استرس کاری یا Work Stress بخاطر کمبود عزت نفس است. شما می‌توانید با دریافت آموزش و پیاده سازی رفتارهای جدید، عزت نفس خود را افزایش و در نتیجه اثرات منفی استرس در محیط کار را کاهش دهید. موارد دیگر مثل مصرف دارو و… که در صورت لزوم مصرف می‌شوند.
اثرات منفی استرس در محیط کار
یکی از مهمترین دلایل ارائه راه‌های کنترل استرس در محیط کار توسط کارشناسان و محققان، اثرات مخرب استرس در کار است. در ادامه به دو مورد از مهمترین این موارد اشاره می‌کنیم.
تهدید سلامتی؛ استرس در محیط کار می‌تواند سلامتی افراد را به طرق مختلف تحت الشعاع قرار دهد. عوامل استرس زا در محیط کار می‌توانند علائم زود گذری مثل تنگی نفس، گرفتگی عضلات، تعریق بیش از اندازه، سر درد و… را شامل شوند.
از دیگر اثرات منفی استرس در محیط کار، علائم ماندگار تحمل شرایط پر استرس است. به عنوان مثال کاهش قدرت سیستم ایمنی و ابتلا به انواع بیماری‌ها، افزایش احتمال ابتلا به سرطان، فشار خون و… همه و همه از جمله اثرات استرس مزمن (chronic stress) هستند.
کاهش راندمان کاری؛ دیگر تبعات مهم استرس سازمانی کاهش راندمان کاری واحد مورد نظر است. مهمترین اثرات منفی استرس در محیط کار را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود.
بیشتر بخوانید: هنر و مهارت نه گفتن
چگونه استرس در محیط کار را مدیریت کنیم؟
حالا که فهمیدیم عوامل استرس زا در محیط کار چقدر گسترده هستند، باید به فکر پیاده سازی راه‌های کنترل استرس در محیط کار هستند. شما می‌توانید به تناسب شرایط خودتان به عنوان کارمند یا رئیس، موارد زیر را انجام دهید. پیش از هر چیز توجه داشته باشید که هر نوع استرس کاری مضر نیست و سطح معقولی از استرس برای به سرانجام رسیدن کارها مورد نیاز است. پس منظور از مدیریت استرس در سازمان، کنترل اضطراب‌های آسیب زننده است.
انجام جلسات و کارگاه‌های آموزشی
شما می‌توانید بسته به نیاز خودتان به عنوان کارمند در کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزش کنترل استرس در محیط کار، افزایش اعتماد بنفس و عزت نفس و…شرکت کنید. همچنین اگر به‌عنوان رییس حس می‌کنید اضطراب کارکنان شما بالا است، می‌توانید محتوا‌هایی در جهت کنترل استرس از طریق همایش‌ها و حتی تابلو اعلانات در معرض دید بگذارید.
تمرین تکنیک‌های کاهش استرس
قطعا برای پیاده سازی راه‌های کنترل استرس در محیط کار، باید رفتارهای جدیدی را در رفتار خود بگنجانید. بدون عملی کردن این تکنیک‌ها و عادات جدید، مدیریت استرس در محیط کار در حد شعار باقی می‌ماند. ممکن است برای اجرا کردن این موارد جدید در دفعات اول شکست بخورید؛ اما تلاش خودتان را ادامه بدهید تا بتوانید در شرایط کاری خود تغییر مثبت ایجاد کنید.
استرس روز اول کاری چرا و چگونه بوجود می‌آید؟ (استرس کار جدید)
استرس کار جدید در ابتدا برای بسیاری از افراد بوجود می‌آید. به دلیل اینکه محیط برای شما ناشناخته است و احتمالا اضطراب ناشی از دیدن افراد جدید و… باعث دستپاچگی شما می‌شود. خاصیت محیط ناشناخته برای انسان همین است. افزایش ترشح هورمون‌های Adrenaline اپی‌نفرین و نور اپی‌نفرین در این شرایط مشاهده می‌شود و باعث بروز اثرات شایع افزایش استرس مثل یخ کردن دست‌ها، تعریف، افزایش ضربان قلب و… می‌شود.
ابتدا باید سعی کنید به خودتان بقبولانید روز اول کاری ذاتا شرایط پر تنش و استرس زایی است. اگر بتوانید از لحاظ ذهنی خود را آماده پذیرش شرایط استرس کار جدید بکنید، قطعا آرامش بیشتری خواهید داشت. اگر شرایط آن‌طور که شما می‌خواهید پیش نرفت، ابتدا ببینید که اتفاق پیش آمده در کنترل شما بوده است یا خیر. سرزنش کردن خودتان بابت شرایطی که تحت کنترل شما نبوده است، یکی از شایع‌ترین علل استرس روز اول کاری است.
بیشتر بخوانید: بهترین نرم افزارها و اپلیکیشن های مدیریت زمان
جمع بندی
استرس در محیط کار یکی از عواملی است که روی عملکرد کارکنان و سازمان تاثیر گذار است. اثرات منفی استرس در محیط کار همانطور که اشاره کردیم، می‌تواند بسیار گسترده باشد. شما می‌توانید فارغ از جایگاه اجتماعی‌تان، در حیطه اختیارات خود به کاهش استرس شغلی در محل کارتان کمک کنید.
امروزه تاثیر استرس سازمانی (Organizational Stress) در واحدهای مختلف به اثبات رسیده است و شما با پیدا کردن ریشه فشار شغلی و اضطراب خود می‌تواند در جهت رفع این مشکل اقدام کنید.
خوشبختانه در حال حاضر منابع اطلاع رسانی و آموزشی فراوانی در جهت بهبود و کاهش استرس کاری فعالیت می‌کنند که شما می‌توانید با بهره گرفتن از آن‌ها، شرایط را برای خود و سازمان مربوطه هموارتر کنید. بدین ترتیب به حفظ سلامتی خودتان و افزایش بازدهی کاری ارگان کاری خود هم کمک کرده‌اید.
